Tại Việt Nam hiện nay, có hai loại giống thanh long chính đang được trồng và phát triển: thanh long ruột đỏ và thanh long ruột trắng. Trong đó, thanh long ruột đỏ là giống chủ lực, được trồng chủ yếu tại khu vực Long An, chiếm tới 97% diện tích, và Tiền Giang với 71%. Đến nay, cây thanh long đã hình thành các vùng sản xuất tập trung tại Long An và Tiền Giang, tạo điều kiện thuận lợi cho việc tổ chức sản xuất hàng hóa quy mô lớn và xuất khẩu.

1. Vùng hàng hóa tập trung: Khái Niệm, Ưu Điểm và Nhược Điểm?

Vùng sản xuất tập trung là khu vực chuyên sản xuất một hoặc nhóm sản phẩm nông nghiệp cụ thể, với quy mô phù hợp với từng loại hình sản xuất và điều kiện địa phương. Vùng sản xuất này tuân thủ các quy định của Nhà nước về an toàn thực phẩm, an toàn dịch bệnh và bảo vệ môi trường. Đồng thời, nó kết nối chặt chẽ giữa sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp.

Hiện nay, huyện Chợ Gạo, tỉnh Tiền Giang, nổi bật với vùng chuyên canh thanh long lớn nhất Việt Nam, với diện tích gần 6.900 ha. Trong đó, khoảng 5.850 ha đang cho trái, đạt sản lượng thu hoạch lên tới 190.000 tấn mỗi năm. Đặc biệt, diện tích thanh long sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP chiếm khoảng 2.200 ha, và hơn 300 ha được sản xuất theo tiêu chuẩn GlobalGAP. Thanh long Chợ Gạo đã được Cục Sở hữu trí tuệ cấp bảo hộ nhãn hiệu tập thể, khẳng định chất lượng và thương hiệu sản phẩm.

Ưu điểm vùng hàng hóa tập trung:

• Tăng hiệu quả sản xuất: Khi các cơ sở sản xuất và chế biến tập trung, có thể dễ dàng phối hợp và chia sẻ tài nguyên, giảm chi phí vận chuyển và quản lý.

• Kinh tế quy mô: Các doanh nghiệp trong vùng hàng hóa tập trung có thể đạt được quy mô sản xuất lớn hơn, giảm chi phí đơn vị sản phẩm và tăng tính cạnh tranh trên thị trường.

• Chất lượng đồng nhất: Sản phẩm được sản xuất và chế biến trong cùng một khu vực giúp duy trì chất lượng đồng nhất, đáp ứng yêu cầu của thị trường.

• Tiện lợi trong xuất khẩu: Việc tổ chức sản xuất hàng hóa quy mô lớn tại các vùng tập trung giúp dễ dàng và thuận tiện hơn trong việc xuất khẩu sản phẩm ra thị trường quốc tế.

Nhược điểm của vùng hàng hóa tập trung:

• Rủi ro tập trung: Nếu xảy ra vấn đề như thiên tai, dịch bệnh hoặc khủng hoảng kinh tế, toàn bộ vùng hàng hóa tập trung có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng, dẫn đến tổn thất lớn.

• Áp lực cạnh tranh cao: Các doanh nghiệp trong vùng hàng hóa tập trung phải cạnh tranh gay gắt với nhau về giá cả và chất lượng, có thể dẫn đến việc giảm lợi nhuận.

• Khả năng ô nhiễm: Nếu không được quản lý tốt, việc tập trung sản xuất có thể dẫn đến ô nhiễm môi trường do chất thải từ các cơ sở sản xuất.

• Thiếu đa dạng sản phẩm: Sự tập trung vào một loại hàng hóa có thể dẫn đến sự thiếu đa dạng trong sản phẩm, hạn chế khả năng phát triển các ngành nghề khác trong khu vực.

Vùng hàng hóa tập trung là một mô hình tổ chức sản xuất hiệu quả nhưng cần phải được quản lý cẩn thận để tận dụng các lợi ích đồng thời giảm thiểu các rủi ro tiềm ẩn.

2. Biện Pháp Quản Lý Hiệu Quả Vùng Hàng Hóa Tập Trung

Để tổ chức và quản lý hiệu quả vùng hàng hóa tập trung, huyện Chợ Gạo, tỉnh Tiền Giang, đã thành lập các hợp tác xã và tổ hợp tác, quy tụ nông dân, tổ chức tập huấn, và chuyển giao kỹ thuật canh tác theo hướng GAP. Các biện pháp này nhằm tạo ra sản phẩm an toàn, có thể truy xuất nguồn gốc, đồng thời tăng cường quảng bá và xúc tiến thương mại.

Huyện Chợ Gạo cũng khuyến khích các hợp tác xã đầu tư xây dựng nhà xưởng, dây chuyền sản xuất khép kín với hệ thống máy móc hiện đại, kho lạnh để gia công và đóng gói thanh long xuất khẩu theo tiêu chuẩn HACCP, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.

Tiêu biểu trong số đó là Hợp tác xã Hưng Thịnh, đơn vị tiên phong ứng dụng khoa học công nghệ hiện đại vào sản xuất. Hiện nay, Hợp tác xã Hưng Thịnh đang sản xuất thanh long theo tiêu chuẩn VietGAP và GlobalGAP với 39 thành viên tham gia, diện tích sản xuất là 132 ha. Hợp tác xã đã hoàn tất thủ tục xin cấp 8 mã vùng trồng để xuất khẩu sang Mỹ và Trung Quốc, đồng thời được cấp chứng nhận OCOP 4 sao từ tỉnh Tiền Giang.

Để hỗ trợ các hợp tác xã, Phó Chủ tịch UBND huyện Chợ Gạo, ông Cao Tấn Hưởng, đã chỉ đạo Phòng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn kết hợp với chính quyền địa phương tiếp tục chuyển giao tiến bộ kỹ thuật và công nghệ mới vào sản xuất, nhằm nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm thanh long, đáp ứng yêu cầu của các thị trường xuất khẩu khó tính.

3. Công Thức Cho Sự Thành Công

"Đổi mới liên tục để thích ứng với thị trường là công thức thành công của vùng hàng hóa tập trung tại huyện Chợ Gạo"

Việc áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất giúp kiểm soát chất lượng và sản lượng ở mức ổn định. Xuất khẩu hàng hóa ra thế giới đòi hỏi nhiều tiêu chí khắt khe, vì vậy, đổi mới và cập nhật nhanh chóng các tiến bộ khoa học và ứng dụng công nghệ cao trở thành xu thế và điều kiện tiên quyết để nông nghiệp Việt Nam phát triển.

Hiện tại, khu vực trồng thanh long ở Long An có khoảng 50 ha với hơn 60 thành viên, sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP và được công ty thu mua bao tiêu với giá ổn định, cao hơn thị trường từ 5.000 - 7.000 đồng/kg. Trung bình mỗi năm, thành viên HTX thu lợi nhuận khoảng 300 triệu đồng/ha nhờ vào việc áp dụng công nghệ cao vào sản xuất.

Ông Nguyễn Quốc Trịnh, Chủ tịch Hiệp hội Thanh long Long An, cho biết: “Tỉnh đang triển khai chia nhỏ quy mô diện tích mã vùng trồng tới từng ấp, từng tổ hợp tác. Đồng thời, đẩy mạnh áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất thanh long ứng dụng CNC, nhằm đáp ứng tốt cho các thị trường xuất khẩu”.

Toàn tỉnh Long An đã phát triển được 4.000 ha thanh long ứng dụng CNC và đặt mục tiêu đến năm 2025 sẽ nâng lên 6.000 ha. Hiệp hội và các HTX đang triển khai các mô hình trồng thanh long sạch theo hướng hữu cơ, đặc biệt chú ý đến các quy định và yêu cầu từ thị trường xuất khẩu để đảm bảo đầu ra ổn định.